به گزارش مشرق، انتخابات در ایران برخلاف برخی کشورها براساس سازوکار حزبی نیست که احزاب کاندیدای خود را برای هر انتخابات معرفی کنند. در واقع می‌توان گفت سازوکار فعالیت انتخاباتی در ایران به‌دلیل وجود احزاب ریز و درشت، سازوکار جناحی و جبهه‌ای دارد.
با این حال احزاب یکی از محورهای اساسی در انتخابات ایران هستند و کمتر کاندیدایی را می‌توان پیدا کرد که عضو یک حزب نبوده یا نباشد. در این گزارش نگاهی داریم به سوابق حزبی 6 کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری.
* مصطفی میرسلیم: میرسلیم متولد سال 1326، مشاورعالی رئیس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری در دوره آیت‌الله خامنه‌ای، وزیر فرهنگ و ارشاد در دولت دوم هاشمی و عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
میرسلیم را شاید بتوان تنها نامزد حزبی در این انتخابات دانست. او که نامزد حزب موتلفه است، اولین سابقه فعالیت حزبی‌اش به عضویت در شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی برمی‌گردد. حزبی که توسط شخصیت‌هایی همچون شهید بهشتی، شهید باهنر و آیت‌الله خامنه‌ای بنا نهاده شد.
میرسلیم پس از انحلال حزب جمهوری اسلامی در سال 66، به حزب موتلفه اسلامی پیوست. حزبی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حزب جمهوری اسلامی ادغام شده بود و در سال 1366 و با انحلال حزب جمهوری، به‌عنوان یک حزب مستقل وارد عرصه سیاسی کشور شد.
* سید ابراهیم رئیسی: حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی متولد 1338 در مشهد مقدس است. وی ریاست سازمان بازرسی، دادستانی کل کشور، دو دوره نمایندگی مجلس خبرگان رهبری و تولیت آستان قدس رضوی را در کارنامه دارد.
از جمله سوابق حزبی رئیسی می‌توان به عضویتش در شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز اشاره کرد. این تشکل که در کنار جامعه مدرسین از قدیمی‌ترین تشکل‌های روحانی به‌شمار می‌آید، نخستین هسته آن در سال 56 شکل گرفت که هدفش در آن سالها برنامه‌ریزی راهپیمایی‌ها، سخنرانی در مساجد و سازماندهی مبارزه ضد حکومت طاغوت بود.
اساسنامه این تشکل در سال 1357 تدوین شد و در آذر 1358 به توصیه امام خمینی اساسنامه جدیدی تنظیم شد. حجت‌الاسلام رئیسی در دو دوره خبرگان نیز کاندیدای جامعه مدرسین بود.
* سید مصطفی هاشمی‌طبا، 70 ساله در دولت‌های شهید باهنر موسوی وزیر صنایع بود. وی در دولت دوم هاشمی و دولت اول خاتمی نیز ریاست سازمان تربیت بدنی را برعهده داشته است و از 1365 تا 1367 و از 1375 تا 1383 رئیس کمیته ملی المپیک ایران بود.
هاشمی‌طبا که در دولت دوم هاشمی مسئولیت داشت، هسته اولیه حزب کارگزاران بود. در آذر ماه 1374 شانزده تن از وزیران، معاونان و نزدیکان هاشمی رفسنجانی در بیانیه‌ای با عنوان «خدمتگذارن سازندگی» اعلام کردند در انتخابات مجلس پنجم حضور فعال خواهند داشت و فهرستی از کاندیداهای مورد حمایت خود را معرفی می‌کنند که با واکنش منفی مجلس مواجه شد.
در نهایت با فرموده رهبر معظم انقلاب مبنی بر حضور نداشتن وزیران در این گروه، این 10 نفر به 6 نفر کاهش یافت که شامل 5 معاون رئیس جمهور و شهردار تهران می‌شدند که با صدور بیانیه‌ای با عنوان «جمعی از کارگزاران سازندگی» فعالیت خود را سامان داد.
اعضای هیئت موسس این حزب عبارت‌بودند از غلامحسین کرباسچی، محمد هاشمی، محسن نوربخش، عطاءالله مهاجرانی، رضا امراللهی، مصطفی هاشمی‌طبا، محمدعلی نجفی، فائزه هاشمی، علی هاشمی و حسین مرعشی.
هاشمی طبا حدود ده سال است که دیگر در حزب کارگزاران فعالیتی ندارد و در شورای مرکزی جدید این حزب نیز نام وی نیست.
* حسن روحانی: حجت‌الاسلام روحانی متولد 1327 در شهرستان سرخه سمنان است. وی در سال 92 با کسب 50.71 درصد آرا وارد پاستور شد. او از سال 1378عضو مجلس خبرگان رهبری و از سال1370 عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او سابقه 5 دوره نمایندگی مجلس را نیز دارد.
روحانی نیز همچون «رئیسی» از خاستگاه جامعه روحانیت برخاست اما بعد از اتفاقات فتنه سال 88، وی بهمراه مرحوم هاشمی رفسنجانی و ناطق‌نوری از شرکت در جلسات این تشکل خودداری کرد.
روحانی علاوه بر «جامعه روحانیت» وابستگی و تعلق خاطر به حزب اعتدال و توسعه نیز دارد. این حزب در آستانه انتخابات مجلس ششم رسماً تشکیل و محمدباقر نوبخت به عنوان دبیرکل آن انتخاب شد. به گفته سید حسین موسویان طبق توصیه مرحوم هاشمی رفسنجانی، بهترین گزینه برای رهبری حزب، حسن روحانی بود و وی ابتدای تشکیل اعتدال و توسعه در بیشتر جلسات شورای مرکزی شرکت می‌کرد.
* محمدباقر قالیباف: قالیباف در اول شهریورماه 1340 در طرقبه مشهد متولد شد. او از شهریور 84 تاکنون شهردار تهران است. دانشیار دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، ریاست قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء، فرماندهی نیروی هوایی سپاه و فرماندهی نیروی انتظامی در سوابق وی به چشم می‌خورد.
محمدباقر قالیباف هرچند به‌صورت رسمی در حزبی حضور ندارد اما برخی احزاب همواره با وی رابطه هواداری داشتند. «جمعیت پیشرفت و عدالت» از جمله این احزاب است. در سال 1394 مرتضی طلایی از سمت دبیرکلی این جمعیت کناره‌گیری کرد و در حال حاضر حسین قربانزاده (سردبیر روزنامه همشهری) دبیرکلی این حزب را بر عهده دارد.
رئیسی و قالیباف هردو کاندیدای جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی هستند.
* اسحاق جهانگیری: وی متولد 1336 از شهرستان سیرجان است. دو دوره نمایندگی مجلس، استانداری اصفهان و هشت سال وزارت صنایع در دولت هفتم و هشتم را در کارنامه خود دارد. او از سال 92 تاکنون معاون اول روحانی بوده است.
جهانگیری هم مانند هاشمی‌طبا از اعضای حزب کارگزاران سازندگی و عضو شورای مرکزی فعلی این حزب است. او همچنین عضو هیئت علمی بنیاد باران است. مردادماه سال گذشته حسین مرعشی سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی اعلام کرد که "محسن هاشمی جایگزین جهانگیری در ریاست شورای مرکزی حزب شده است". وی علت این امر را مشغله‌های جهانگیری عنوان کرد.
